روش آبیاری در گوجه فرنگی

روش آبیاری در گوجه فرنگی انتخاب روش آبیاری به عوامل مختلفی همچون موارد زیر بستگی دارد :

✔️شرایط آب و هوایی

✔️نوع خاک

✔️نوع آب در دسترس و میزان آن

✔️نیروی کار در دسترس

✔️میزان هزینه

روش آبیاری در گوجه فرنگی

✔️اندازه و شکل زمین کشاورزی و

گوجه فرنگی همانند محصولاتی مثل سیب زمینی

و پیاز جزو محصولات استراتژیک در بخش کشاورزی است. که پرورش آن

در هکتارهای بالا می تواند ضمن تامین نیاز کشور در تولید

گوجه فرنگی و رب گوجه ؛ آن را صادر و زمینه ورود ارز به کشور را فراهم آورد.

آنچه که در پرورش گیاه گوجه فرنگی حائز اهمیت است آشنایی با اصول آبیاری گوجه فرنگی

و برنامه ریزی آبیاری آن است. استفاده از روش آبیاری مناسب و آبیاری درست و اصولی ضمن صرفه جویی

در مصرف آب موجب افزایش کیفیت محصول گوجه فرنگی و افزایش میزان تولید می گردد.

مطالعات علمی گسترده ای در زمینه سیستم های آبیاری کاشت گوجه فرنگی انجام گرفته است

که نتایج آن نشان دهنده ی تاثیر نزدیک

به 80 درصدی استفاده از برنامه ریزی آبیاری هدفمند بر افزایش میزان تولید محصول می باشد.

در این بخش به معرفی روش های آبیاری مختلفی که در طول سالیان مختلف برای

کشت گوجه فرنگی انجام گرفته است میپردازیم

روش جوی و پشته : یکی از روش های قدیمی و سنتی برای کاشت

گوجه فرنگی استفاده از جوی و پشته است. که هنوز هم در کشت های با مساحت کم از این روش استفاده می شود.د ر این روش ابتدا روی زمین جوی های کوچک درست شده و جوی های پر از آب می شود.

روش آبیاری در گوجه فرنگی

در این هنگام نشاء گوجه که حداقل از یک ماه قبل کاشته شده

از بستر اصلی خارج و در جوی ها کاشته می شود. دوره های آبیاری در این روش به جنس خاک ،

شرایط آب و هوایی ، میزان تبخیر و تعریق و دوره های مختلف رشد گیاه بستگی دارد.

روش جوی و پشته : یکی از روش های قدیمی و سنتی برای کاشت

گوجه فرنگی استفاده از جوی و پشته است. که هنوز هم در کشت های با مساحت کم از این روش استفاده می شود.

در این روش ابتدا روی زمین جوی های کوچک درست شده و جوی های پر از آب می شود.

در این هنگام نشاء گوجه که حداقل از یک ماه قبل کاشته شده از بستر اصلی خارج و در جوی ها کاشته می شود.

دوره های آبیاری در این روش به جنس خاک ،

شرایط آب و هوایی ، میزان تبخیر و تعریق و دوره های مختلف رشد گیاه بستگی دارد.

با این وجود استفاده از این روش میزان رطوبت آزاد در جو را افزایش داده

و زمینه را برای انواع بیماری های قارچی ، لکه های خاکستری بر رو برگ ها و…

را ایجاد می کند. هر چند این روش ممکن است مزایایی هم داشته باشد و

بیماری های ناشی از کمبود رطوبت چون سفیدک پودری و کنه های تارتن قرمز و زرد رو از بین ببرد.

معمولا آبیاری گوجه در روش بارانی بین ۱۰-۱۴ روز انجام می گیرد.

ب -روش آبیاری قطره ای (سطحی )

روش آبیاری قطره ای یکی از بهترین و کارامد ترین روش های آبیاری تحت فشار برای آبیاری گوجه فرنگی است.

مزیت اصلی این روش مصرف آب کمتر و بهره وری بالاست.

از دیگر مزایای روش قطره ای می توان به موارد زیر اشاره کرد :

✔️کاهش زمان آبیاری

✔️کاهش رشد علف های هرز

✔️کاهش نیروی انسانی و هزینه برای آبیاری

✔️کاهش بیماری های قارچی ناشی از خیس شدن شاخ و برگ گیاه

✔️امکان به کارگیری کود و سم همراه آبیاری

✔️امکان تنظیم مقدار آب دهی و زمان آبیاری

در این طریقه آب از طریق قطره چکان ها پای ریشه ی گیاه ریخته می شود.

این روش صرفه جویی در مصرف آب را حداقل تا ۴۰ درصد کاهش و

میزان تولید در هکتار را چندین برابر افزایش و کیفیت محصول تولیدی را افزایش می دهد.

ج-  طریقه قطره ای زیر سطحی

در این سیستم آبیاری به وسیله ی لوله یا نوارهای قطره ای که در داخل خاک مدفون شده اند تشکیل شده

و وظیفه ی تامین آب ریشه ی گیاه را به صورت مستقیم بر عهده دارد.

این روش گرچه دارای مزایای زیادی از قبیل توزیع یکنواخت آب ،

کاهش تبخیر آب ، افزایش طول عمر لوله ها به دلیل قرار نگرفتن

در معرض نور خورشید ،کاهش تراکم و کوبیده شدن خاک ، مناسب برای مناطق بادخیز و گرم خشک است .

اما این روش دارای معایبی چون هزینه ی بالای اولیه، مشکلات گرفتگی خروجی ها

و نشت آب می باشد .از آنجایی که در این سامانه لوله ها در زیر خاک قرار دارند، نگرانی اصلی نشت آب

و همچنین گرفتگی نازل ها توسط ریشه های گیاه می باشد.

همچنین در این روش زمین حفاری شده و لوله ها جایگذاری می شوند. به همین دلیل این روش کاربرد چندانی

در آبیاری محصولات ردیفی یکساله مانند گوجه فرنگی ندارد و کشاورزان بیشتر روش قطره ای سطحی را به کار می گیرند

و از روش زیر سطحی برای محصولات چند ساله مانند درختان استفاده می کنند.

در آبیاری قطره ای،  معمولا آبیاری بین ۲-۵ روز انجام می شود.

به منظور آبیاری قطره ای لوله هایی با ضخامت و دبی های مختلف بین ۳-۲۵ میلیمتر

و قطره چکان هایی با مدل مختلف پی سی ،تنظیمی ،

پرسی با دبی های ۲،۴،۶ لیتر تولید شده و استفاده می گردد.

عملکرد گوجه فرنگی در درجه اول به آبیاری بستگی دارد. آبیاری باید منظم باشد.آبیاری کمتر یا بیشتر به گیاه آسیب می زند.ساده ترین راه برای تشخیص نیاز آبی گیاه این است

روش آبیاری در گوجه

که یک توده خاک از بستر در عمق حدود 10 سانتی متر برداشته شود.

توده باید به راحتی تشکیل شود و همچنین هنگام فشار دادن به راحتی از بین می رود. اگر خاک خیلی شل یا بسیار متراکم باشد

، باید دفعات آبیاری را اصلاح کرد و بر این اساس مقدار آب را کاهش یا افزایش داد.

✔️هر روش آبیاری تحت فشاری که برای محصول گوجه‌فرنگی استفاده شود

باید حداقل توان رساندن ۲۵ میلیمتر آب را در هر ۴ روز یکبار داشته باشد

تا علاوه بر تامین نیاز آبی محصول بتواند گیاه را از استرس آبی در هر شرایطی محفوظ بدارد.

همچنین آبیاری باید به آهستگی و به اندازه انجام شود

آنچه که در آبیاری محصولات کشاورزی به ویژه گوجه فرنگی حائز اهمیت است ؛ این است

که آبیاری بیش از اندازه نیز برای گیاه مضر است.

آبیاری بیشتر از نیاز گیاه موجب غرقابی شدن زمین و متراکم تر شدن خاک شده و از رسیدن هوا به ریشه جلوگیری می کند.

در نتیجه ریشه می پوسد و از بین می رود. بنابراین آبیاری باید متعادل (نه زیاد و نه کم ) انجام گیرد.

همچنین در روش های نوین آبیاری از وسیله ای به نام تانسیو متر نیز استفاده می شود.

تانسیومتر در دوره های مختلف رشد در عمق های مختلف نصب و میزان رطوبت خاک را نشان می دهد.

روش دیگر برای اندازه گیری نیاز آبی گیاه استفاده از دستگاه لایسیمتر می باشد

که طراح گستر آب آرا امکان ارائه ی تخصصی آن را فراهم کرده است.

دستگاه لایسیمتر محفظه ی کنترل شده ای است که در داخل مزارع نصب می شود.

خاکی که درون آن ریخته می شود همان خاک مزرعه و محصول کشت شده در آن، همان محصول مزرعه می باشد.

این دستگاه با بیلان بندی آب ورودی و خروجی مقدار تبخیر و تعریق اتفاق افتاده در خاک را اندازگیری می کند.

سپس به بخش پردازش می فرستد تا مدت زمان کار پمپ آب و مقدار آب وارد شده به زمین مشخص گردد.

در حالت کلی نیاز گیاه به آب بستگی به تبخیر و تعریق گیاه دارد.

دمای هوای ، رطوبت ، سرعت باد ، مراحل رشد گیاه و.. از عواملی هستند که بر تبخیر و تعریق تاثیر مسقیمی دارند.

برای مثال در ابتدای کاشت نشاء بسته به عواملی که ذکر شد ابیاری باید

زود تر انجام گیرد. تا ریشه گسترش یافته و به اصلاح بگیرد.

بعد از تثبیت ریشه هر گونه زیاده روی در آبیاری می تواند موجب رشد کاذب گیاه و ایجاد شاخ و برگ های زیاد و مزاحم گردد.

معمولا در دوره ی گلدهی آبیاری کمتر می شود. زیرا آبیاری زیاد می تواند گلهای زرد رنگ گوجه را بریزید.

زمانی که محصول به بار نشسته و نزدیک زمان رسیدن میوه است باز آبیاری کاهش پیدا می کند تا رسیدن میوه سریع تر گردد.

در اواخر شهریور و اوایل مهر نیز که هوا رو به خنکی است نیاز آبی گیاه کمتر شده

و آبیاری کمتر می شود. بیشترین نیاز آبی گیاه زمانی است که هوا بسیار گرم و تبخیر و تعریق زیاد است.

با در نظر گرفتن این دوران آبیاری باید به صورت منظم صورت گیرد.

همچنین ۱۰-۱۵ روز قبل از برداشت آبیاری متوقف می شود. و به محض برداشت محصول آبیاری مجدد انجام می گیرد.

همچنین ترک در ساقه و میوه ها نشان دهنده رطوبت بیش از حد است. که در این صورت باید دوره های آبیاری را طولانی تر در نظر گرفت.

روش آبیاری در گوجه فرنگی نوع خاک و میزان آبیاری در رشد

و گسترش ریشه بسیار تاثیر گذار است.م عمولا در خاک های عمیق متوسط و سنگین، ریشه ی گوجه فرنگی حتی می تواند تا عمق ۱۵۰ سانتی متری رشد و گسترش یابند

اما در خاک های سبک شنی تنها تا عمق ۶۰-۸۰ سانتی خاک رشد می کند. خاک های کم عمق با لایه های غیر قابل نفوذ، سیستم ریشه را بیشتر محدود میکنند.

در صورت رشد و گسترش ریشه و بالا بودن قابلیت نگهداری آب توسط خاک، آبیاری می تواند در فواصل زمانی بیشتر

بدون آسیب دیدن گیاه انجام شود، (۱۰-۱۴) روز اما در صورت سطحی بودن سیستم ریشه، فاصله بین دو آبیاری ۵-۱ روز خواهد بود.

-دمای آبی که برای آبیاری استفاده میشود نه باید گرم و نه باید سرد باشد.

به اصلاح دما آب باید با دمای هوا یکی باشد.

از آنجایی که آبیاری در مزارع از طریق چاه یا آبهای روان به وسیله ی پمپ انجام می گیرد.معمولا آب خنک است.

به همین دلیل است که گفته می شود که آبیاری باید در صبح زود انجام گیرید.

تا خنکی هوا و آب خنک صدمه ای به گیاه نرساند.

با این حال آبیاری نشاء بهتر است در عصر صورت گیرد.

۲-حجم طبیعی مایعات برای یک گوجه فرنگی بین ۵-۱۰ لیتر است.

بسیاری از کشاورزان برای ایجاد رطوبت در خاک و جلوگیری از تبخیر آن خاک را مالچ می کنند.

در این حالت می توان آبیاری گوجه فرنگی را کاهش داد.

به محض کاشت دانه آبیاری باید تا عمق ۶-۷ میلی متری انجام گیرد.

بعد از تشکیل ریشه آبیاری باید به نحوی انجام گیرد که آب تا عمق ۳۰ سانتی متری نفوذ کند.

معمولا خاک های شنی قدرت حفظ رطوبت کمتری دارند چیزی بین ۲۰-۳۰ میلیمتر در هر ۳۰ سانتیمتر خاک . این در حالی است

که خاک های رسی و سنگین قدرت حفظ رطوبت بیشتری بین ۴۰-۵۰ میلیمتر در هر ۳۰ سانتیمتر خاک را دارند.

بنابراین در مزارع گوجه فرنگی نباید اجازه داد میزان رطوبت خاک از ۵۰ درصد کاهش یابد

روش آبیاری در گوجه فرنگی در هر نوبت

از آبیاری نیز ۱۰-۲۰ درصد حجم آبیاری باید زیاد شود تا تاثیر تبخیر و تعریق جبران گردد.

به طور کلی در روش آبیاری قطره ای و در اوج نیاز آبی؛ خاک‌های شنی به ۲-۳بار آبیاری در هفته و برابر با ۱۵ میلیمتر

و در خاکهای رسی به هر ۵ روز یکبار با حدود ۳۰ میلیمتر به آبیاری نیاز دارند.